Αμαρύνθια ή Αμαρύσια

Ετήσια γιορτή προς τιμή της Άρτεμης που γινόταν στην Αμάρυνθο της Εύβοιας όπου υπήρχε ιερό της θεάς. Στη γιορτή μετείχαν οι Eρετριείς, οι Καρύστιοι και οι Aθμονείς της Αττικής. Κατά τη διάρκεια της γιορτής γίνονταν και αθλητικοί αγώνες. Οι Ερετριείς σχημάτιζαν πομπή από την πόλη τους μέχρι το ιερό της Αμαρυνθίας Αρτέμιδος. Από επιγραφές πληροφορούμαστε ότι σε μια τέτοια πομπή είχαν πάρει μέρος 3οοο οπλίτες, 600 ιππείς και 60 άρματα. Προς τιμή της Άρτεμης, οι Ερετριείς, θυσίαζαν κριούς.
Κατά τον Παυσανία, στην Αμάρυνθο, στις αρχές της Άνοιξης διεξάγονταν προς τιμή της θεάς Άρτεμης - η οποία ήταν από τις παλαιότερες, πιο περίπλοκες αλλά και πιο ενδιαφέρουσες μορφές του ελληνικού πανθέου, κόρη του Δία και της Λητούς, δίδυμη αδερφή του Απόλλωνα, βασίλισσα των βουνών και των δασών, θεά του κυνηγιού, προστάτιδα των μικρών παιδιών και ζώων - τα Αμαρύνθια, όπου συμμετείχαν Ερετριείς και Καρύστιοι. Μέσα από μουσική και θυσίες προς τιμή της Θεάς διεξάγονταν μουσικοί, αθλητικοί και δραματικοί αγώνες. Αθλητές από ολόκληρη την Ελλάδα συγκεντρώνονταν για να συναγωνιστούν, να χορέψουν και να διασκεδάσουν. Η γιορτή, αργότερα, μεταφέρθηκε στην Αττική, στον Δήμο του Άθμονος, όπου ονομάσθηκαν Αμαρύσια από όπου προέρχεται και η ονομασία του σύγχρονου Δήμου Αμαρούσιον.
«Ἀθμονεῖς δὲ τιμῶσιν Ἀμαρυσίαν Ἄρτεμιν, πυνθανόμενος δὲ σαφὲς οὐδὲν ἐς αὐτὰς ἐπισταμένους τοὺς ἐξηγητὰς εὗρον, αὐτὸς δὲ συμβάλλομαι τῇδε. ἔστιν Ἀμάρυνθος ἐν Εὐβοίᾳ, καὶ γὰρ οἱ ταύτῃ τιμῶσιν Ἀμαρυσίαν, ἑορτὴν δὲ καὶ Ἀθηναῖοι τῆς Ἀμαρυσίας ἄγουσιν οὐδέν τι Εὐβοέων ἀφανέστερον, ταύτῃ μὲν γενέσθαι τὸ ὄνομα ἐπὶ τούτῳ παρὰ Ἀθμονεῦσιν ἡγοῦμαι, τὴν δὲ ἐν Μυρρινοῦντι Κολαινίδα ἀπὸ Κολαίνου καλεῖσθαι. Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, 1, 35, 5»
Στα Αμαρύσια έπαιρναν μέρος αθλητές από όλη την Ελλάδα και στους νικητές δίνονταν χρυσά βραβεία. Την ίδια μέρα βράβευαν και τους άρχοντες που είχαν διοικήσει σωστά το δήμο.